Ohridska oblast jedna je od retkih koje je Unesko uvrstio i u prirodnu i kulturnu svetsku baštinu. Jednom od najstarijih jezera na svetu, nažalost, preti opasnost zbog turizma
Ovog meseca se iščekivalo da li će na konferenciji Komiteta za svetsko nasleđe u Bakuu biti doneta odluka da se Ohrid nađe na zloglasnoj Uneskovoj Listi ugroženog svetskog nasleđa. Međutim, na zahtev nekoliko država, albanskim i severnomakedonskim vlastima produžen je rok do 1. februara naredne godine da preduzmu određene mere kako bi zaštitili ovo jedinstveno područje, a nakon toga će Komitet ponovo proceniti ugroženost Ohrida.
Ohrid je jedna od samo 28 lokacija na svetu koje je Unesko proglasio i prirodnom i kulturnom baštinom. Sam grad Ohrid proglašen je svetskom baštinom 1979. godine, a deo jezera koji se nalazi u Makedoniji dobio je ovaj status 1980, dok je ove godine doneta odluka da im se priključe i albanski deo jezera i poluostrvo Lin, na kojem su pronađeni ostaci crkve iz šestog veka.
Prema Uneskovom izveštaju područje je u stalnoj opasnosti od velikih infrastrukturnih projekata, i postoji bojazan da bi urbanizacija i turizam mogli sve više da ga ugroze.
Ohrdisko jezero spada među najstarije na svetu, a to se može zaključiti na osnovu njegovog porekla. Nastalo je tektonskim putem i na osnovu sedimenata sa dna procenjeno je da je staro više od milion godina, a uspelo je da se održi zahvaljujući velikoj dubini. Kao takvo, sačuvalo je mnoge vrste koje se smatraju „živim fosilima“. Međutim, na ovom području nemaju samo biljni i životinjski svet dugu istoriju. Na osnovu više arheoloških nalazišta utvrđeno je da su ljudi u blizini jezera pravili svoja naselja još od neolita, odnosno najkasnije od sedmog veka pre nove ere.
Prošlost Ohrida se uz pomoć pisanih tragova može pratiti od trećeg veka pre nove ere i antičkomakedonske civilizacije kada se zvao Lihnidos, ili „grad svetlosti“. Ovo područje oslikava burna dešavanja na Balkanu, preplitanje različitih uticaja, a nalazilo se pod vlašću više naroda. Tako se na osnovu pronađenih predmeta i građevina mogu rekonstruisati različiti periodi od antike, samih početaka hrišćanstva, dolaska Slovena, Vizantije i Normana.
Grad se u spisima pominje kao bogata varoš sa tvrđavom stotinu godina pre nego što su u šestom veku došli Sloveni. U devetom veku dobija današnje ime Ohrid, koje se može prevesti kao „u brdu“ i postaje centar slovenske kulture i pismenosti. Za taj period najznačajnija je Ohridska književna škola koju je osnovao Kliment, a kasnije mu se pridružio i Naum. Tu su mnogi crkveni spisi pisani glagoljicom i ćirilcom, a u doba slovenske dominacije ovim područjem izgrađen je i veliki broj crkava.
U devetom, desetom i jedanaestom veku smenjivala se prevlast Bugarskog carstva i Vizantije, a u vreme cara Samuila Ohrid postaje prestonica. Tada je izgrađena i Samuilova tvrđava na mestu na kojem se mnogo vekova pre toga nalazilo i antičko utvrđenje. Kroz istoriju, osim spomenutih, u Ohridu su se susretale i sprska, turska, albanska i grčka kultura.
Veći deo svoje istorije, Ohrid je bio važan trgovački i ribarski centar, a ribe iz jezera bile su poznate još pre nove ere. Od 17 vrsta ribe, čak 10 su endemske a najpoznatije su pastrmke letnica i belvica. Na području jezera postoji više od 200 endemskih vrsta i to u svim delovima lanca ishrane. U okolini jezera žive i retke i ugrožene ptice kao što su dalamatinski pelikan, patka njorka i orao krstaš.
Zbog višedecenijskog pretvaranja zemljišta u poljoprivredno i urbano, nestala su mnoga močvarna staništa oko jezera, a uspelo je da se očuva samo Studenčiško blato, čija se flora i fauna razlikuju od onih na jezeru. Međutim, i ono je prtrpelo dosta štete, a neki od kanala koji su ga povezivali sa jezerom više ne postoje. Osim toga na ovom blatištu je skladištena velika količina građevinskog otpada, a bilo je u planu čak i da se isuši kako bi se napravila infrastruktura za turizam i sportove na vodi. Uz napore lokalnih i svetskih naučnika, doneta je odluka da se ovo područje ipak zaštiti.
Zbog njegovih jedinstvenih osobina, Ohirdsko jezero se ponekad poredi i sa Bajkalskim i jezerom Tanganjika. Dragocenosti koje se na njemu mogu pronaći privlače istraživače širom sveta, a status svetske baštine dovoljno govori da ne treba dozvoliti da se ono naruši. Pre deset godina, NASA je jedno jezero na Saturnovom mesecu Titanu odlučila da po njemu nazove Ohrid Lacus. — ⊗
